Czym są przekonania i jak powstają

Przekonania to krótkie stwierdzenia dotyczące nas samych, innych ludzi czy otaczającego nas świata. Przekonania wpływają na jakość naszych doświadczeń, tworząc obraz naszej rzeczywistości.

Niektórzy wyróżniają przekonania świadome i nieświadome, z których nie zdajemy sobie zupełnie sprawy do momentu, gdy zaczynamy je odkrywać. 

Przekonania można też podzielić na pozytywne, które nam służą, wzmacniają nas i negatywne, które są dysfunkcjonalne i mogą powodować różnego rodzaju trudności czy też zaburzenia. 

Przekonania  można porównać do instrukcji dla mózgu, na których bazie kreuje się nasza rzeczywistość. 

Twoje przekonania tworzą Twoją rzeczywistość!

Dlatego tak ważne jest zrozumienie i świadomość tego, że przekonania są jednym z najistotniejszych czynników ludzkiego funkcjonowania.  

Są wyznacznikiem wszystkich działań, okularami przez które patrzysz na świat. W zależności od tego jakiego koloru założysz okulary, w takich barwach będziesz widziała i doświadczała rzeczywistości.

 Natomiast doświadczenia świata wpływają na naszą tożsamość, motywacje, samoocenę, poczucie własnej wartości, pewność siebie, wiarę we własne możliwości. Pomagają zbudować, sens życia, i wpłynąć na wszystko czego doświadczasz. Pozytywnie lub negatywnie.

Inaczej mówiąc każdy widzi świat po swojemu. Nie ma dwóch ludzi na świecie, którzy by postrzegali świat tak samo. Mogą mieć wspólne przekonania i filtry na pewne określone fragmenty świata, ale nigdy w 100% nie będą spostrzegać tak samo całego życia.

Przekonania powstają w ciągu całego naszego życia! 

Na kształtowanie się przekonań mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, takie jak temperament, jak i czynniki społeczne, czyli rodzina pochodzenia, środowisko w którym żyjemy, kultura, grupy społeczne, religia, osobiste doświadczenia.

Warto wiedzieć o tym, że najbardziej intensywny proces powstawania przekonań ma miejsce, gdy jesteśmy dziećmi. 

To rodzice objaśniają nam świat i rzeczywistość. Jako małe dzieci przyjmujemy bezkrytycznie to, co rodzice nam mówią, a przekonania, które wtedy zdobywamy są zwykle najgłębsze i najtrudniejsze do zmiany. Czasem może być tak, że właśnie te przekonania z dzieciństwa podcinają nam skrzydła na całe życie .

Oto, kilka przykładów przekonań dość często słyszanych: tylko ciężka praca zapewnia pieniądze, ludzie są z natury fałszywi, życie jest niesprawiedliwe, inni mają w życiu więcej szczęścia niż ja, nie ma sensu dokonywać zmiany, bo może być jeszcze gorzej, nie warto się wychylać, starszy ma zawsze rację, głową rodziny jest mężczyzna.

Jak przekonania kierują zachowaniem

Kluczowe przekonania mają ogromną moc sprawczą definiują co możemy osiągnąć, i kierują naszym działaniem. Sprawiają, że pewne rzeczy robimy, a pewnych w ogóle nie zaczynamy lub nawet nie bierzemy pod uwagę. Np. Jeśli ktoś wierzy, że do czegoś się nie nadaje np. do podróżowania, bo zbyt duże ryzyko, albo za drogo to nigdy nie będzie dążył do tego, aby szukać rozwiązań, dowiedzieć się więcej i w efekcie nigdy nie wyjedzie za granicę.

Przekonania mogą zablokować nasze życie na wielu poziomach. Doprowadzając do opłakanych skutków nasze zdrowie psychiczne i obniżyć jakość życia. Niestety często nie jesteśmy świadomi własnych przekonań do momentu, gdy się z nimi nie zderzymy. Dzieje się tak, gdy spotkamy ludzi, którzy myślą i postępują zupełnie inaczej niż my. Gdy znajdziemy się w zupełnie innej kulturze, w której to, co dla nas jest oczywiste, tam przestaje takie być lub gdy doświadczamy sytuacji trudnej, kryzysowej.

Dlatego podróżowanie i doświadczanie ma tak wzbogacający na nas wpływ, naprawia nasz ekosystem i sprawia, że poszerzamy nasze horyzonty i dostrzegamy więcej możliwości. Uczymy się patrzeć na świat z różnych perspektyw a doświadczenia budują naszą odporność i wiarę w szukanie rozwiązań. 

Jak to możliwe, że jesteśmy w stanie uwierzyć w coś co nie ma nic wspólnego z rzeczywistością? 

Można powiedzieć, że mamy dwie rzeczywistości i dwie prawdy – naszą prawdę i obiektywną prawdę, problem w tym, że naszą uważamy za prawdę obiektywną.

Ważne jest to, żeby przyjrzeć się swoim przekonaniom i uczynić nieświadome świadomym i zrozumieć czemu pewne rzeczy się w naszym życiu wydarzają a inne nie. Pierwszy krok to zrozumieć system naszych przekonań

Dlaczego odkrywanie przekonań jest ważne?

Warto odkrywać swoje przekonania i sprawdzać je, ponieważ nie wszystkie przekonania są dla nas dobre. 

Niektóre z nich nabyliśmy w dzieciństwie i wtedy były dla nas pomocne, ale w dorosłym życiu mogą nie być. Np. przekonanie, że trzeba zawsze słuchać dorosłych lub starszych od siebie. W dorosłym życiu może nie być dla nas pomocne – nie wszystko co mówią starsi od nas może być prawdą i być dla nas dobre. W ten sposób inni mogą nas krzywdzić, a my będziemy im na to pozwalać. 

Każde przekonanie ma wpływ na emocje i zachowanie.

Jeśli myślisz, że brakuje Ci pewności siebie, to możesz reagować wycofaniem lub lękiem w pewnych sytuacjach

Jeśli uważasz, że ciężko jest zarabiać pieniądze, to będziesz miała kłopoty z pracą i będzie ona trudna dla Ciebie

Jeśli uważasz, że świat jest zły i dużo w nim przemocy, to możesz częściej niż inni doświadczać takich sytuacji lub być ich świadkiem.

Jeśli uważasz, że zawsze robisz coś na ostatnią chwile, bo tak masz, to będziesz odkładała zadania na później 

Jeśli wierzysz w to, że nauka przychodzi Ci z trudem, to będziesz musiała poświęcać na nią dużo więcej czasu niż inni.

To nie przypadek, że jesteś jaka jesteś, że robisz, to co robisz i że myślisz, to co myślisz. To wynik utkanej przez Ciebie rzeczywistości na bazie różnych przekonań – które najczęściej są nieświadome, co jednak nie zmienia faktu, że je posiadasz.

Warto pamiętać, jednej ważnej kwestii,  że nasz umysł ma tendencję do poszukiwania dowodów na automatyczne potwierdzanie przekonań. Jeśli już mamy jakieś przekonanie to będzie za wszelką cenę starał się je udowodnić, a nie zmienić. Bo zmiana wymaga pracy. Np. jeśli masz przekonanie, że jesteś „ jakaś”  to twój umysł będzie Ci się starał przypominać o wszystkich sytuacjach, w których tak było, a czasem nawet naginać fakty. 

Dlatego przyglądanie się swoim przekonaniom powinno być stałym elementem naszego rozwoju.

Jak odkryć swoje przekonania

Samo zobaczenie tych przekonań osłabia ich wpływ na Ciebie, bo czymś innym jest działać według swoich przekonań nieświadomie a czymś innym patrzeć na nie jako obserwator, to Cię od nich dystansuje. Od czego zacząć?

Zwróć uwagę na to jak często używasz słów  – zawsze, wszyscy, każdy, to jest niemożliwe, nigdy itd.

Odpowiedz na ważne pytania:

• Co myślę o sobie, ludziach i świecie?
• Co myślę o swoich możliwościach i zasobach?
• Jak postrzegam swoją przeszłość i przyszłość?
• Jakie stawiam sobie limity i ograniczenia w życiu?
• Czym są dla mnie w życiu doświadczenia? 

Zastanów się co czujesz, gdy o tym myślisz,  przyjrzyj się  reakcjom w ciele – może nieświadomie zaciskasz szczęki, może napinasz plecy albo czujesz ucisk w żołądku. Następnie sprawdź, jakie działania podejmujesz lub nie podejmujesz  pod wpływem tych myśli. Gdy uświadomisz sobie istnienie przekonań i ich wpływu na swoje życie, warto pogłębić refleksję i sprawdzić:

• Co zyskuję dzięki temu, że mam takie przekonanie
• Czego to przekonanie mnie pozbawiają a co dzięki nim zyskuję
• Czy to przekonanie zaspokajają moje potrzeby
• Czy rzeczywistość utkana z moich przekonań – czyli moja mapa myśli buduje mój dobrostan
• Czy dzięki moim przekonaniom mogę realizować swoje plany i marzenia

Rozmowa z drugim człowiekiem

Najczęściej otaczamy się ludźmi, którzy myślą podobnie do nas samych. Tworzymy w ten sposób tzw. efekt bańki, albo inaczej: efekt kohorty. Wydaje nam się, że wszyscy, a przynajmniej większość myśli tak jak my. Dlatego dobrze raz na jakiś czas spotykać się z ludźmi, którzy myślą inaczej. Dzięki temu możemy odkrywać na nowo swoje przekonania i weryfikować je.

Czytanie książek

Każda literatura, w której występują jakieś osoby, może nas wiele nauczyć o tym, jak inaczej ktoś może myśleć i jakimi kieruje się przekonaniami. Wyciągajmy wnioski, badajmy, odkrywajmy przekonania, które doprowadziły bohaterów do danego miejsca czy zdarzenia.

Robienie czegoś nowego

Każda nowa sytuacja może być świetną okazją, żeby zaobserwować i odkryć swoje przekonania. Nowe sytuacje, nowe miejsca wytrącają nas z utartych schematów postępowania, zmuszają do myślenia i przyglądania się sobie i innym. Mogą dostarczyć wielu ciekawych obserwacji i odkryć.  

Szacuje się że to czego jesteśmy świadomi to ok 3-5% naszej osobowości, pozostałe 95-97% jest nieuświadomione. 

Dobra wiadomość jest taka, że odkrywanie tego co ukryte jest jak najbardziej możliwe – a to co odkryte, można zmienić.

Praca z przekonaniami pokazuje, że każdy z nas może być świadomym reżyserem swojego życia. Ich transformacja jest najlepszym sposobem na zmianę 

Wyciąganie przekonań na światło dzienne potrafi być czasem bardzo niekomfortowe, bo bywa, że ciężko nam się przyznać przed sobą, że tak naprawdę gdzieś głęboko wierzymy.

 

Czasem możliwe jest czasowe postępowanie inaczej nazywamy to wyjściem ze strefy komfortu, zwykle to trwa krótko i nie zmienia przekonania. Jest czymś w rodzaju wyjątku potwierdzającego regułę. Czyli wychodząc ze strefy komfortu bez przyjrzenia się swoim przekonaniom zwykle szybko do niej wracamy. 

Pracę nad przekonaniami, proponuję zacząć od sprawdzenia czy dane przekonanie jest dla nas wspierające czy niewspierające.  Technika, pochodzi z Racjonalnej Terapii Zachowań (RTZ) i sprowadza się do zadania sobie pięciu następujących pytań:

• Czy to przekonanie pozwala mi chronić życie i zdrowie?
• Czy to przekonanie ułatwia mi osiągać bliższe i dalsze cele?
• Czy to przekonanie pozwala mi rozwiązywać konflikty, albo unikać ich powstawania?
• Czy to przekonanie pozwala mi się czuć tak, jak chcę się czuć?
• Czy to przekonanie jest oparte na faktach?

Jeśli na przynajmniej 3 pytania nasza odpowiedź brzmi „tak” wówczas przekonanie możemy zaliczyć do wspierających, czyli zdrowych. Jeśli natomiast przynajmniej 3 razy udzieliliśmy odpowiedzi „nie” wówczas przekonanie jest niewspierające, czyli  niezdrowe.

A teraz kilka  sposobów, które mogą pomóc w procesie zmiany przekonań: 

• Otaczanie się pozytywnymi ludźmi

Otaczając się wspierającymi osobami, możemy nauczyć się bardziej optymistycznego podejścia do życia i zastąpić negatywne przekonania pozytywnymi.

• Praktykowanie afirmacji lub wizualizacji

Afirmacje to pozytywne oświadczenia, które mają na celu zastąpienie negatywnych przekonań. Wizualizacja to technika, która polega na wyobrażaniu sobie siebie w pozytywnych sytuacjach, odnoszącego sukcesy i radzącego sobie z trudnościami. 

• Uważność

Ucząc się obserwować swoje myśli bez oceny, możemy zacząć zauważać wzorce i zastępować negatywne przekonania pozytywnymi.

• Szkolenia z rozwoju osobistego

Na szkoleniach uczestnicy uczą się różnych technik i narzędzi, które pomagają im zrozumieć swoje przekonania, emocje i zachowania oraz wprowadzać pozytywne zmiany w życiu.

• Coaching lub mentoring

Zmiana przekonań niewspierających we wspierające może wymagać skorzystania z profesjonalnej pomocy. 

Life coaching to proces, który ma na celu pomóc w osiągnięciu celów, poprzez rozwijanie umiejętności, odkrywanie własnych zasobów oraz zmianę przekonań. Coach to profesjonalista, który wspiera w tym procesie, pomagając zidentyfikować i wyeliminować przeszkody, takie jak negatywne przekonania czy lęki.

Bywa, że w czasie jednej sesji coachingu coach wychwyci i pokaże nam kilka negatywnych przekonań, których sobie wcześniej nie uświadamialiśmy i których nie bylibyśmy w stanie zauważyć, gdyby nie jego pomoc.

Zapraszam na sesje coachingowe, podczas których pracuję w nurcie terapii skoncentrowanej na zachowaniach (RTZ) oraz na rozwiązaniach (TSR)