Odporność psychiczna jest cechą osobowości, która determinuje w pewnej części to, jak poszczególne osoby reagują w obliczu stresu, presji i wyzwań, niezależnie od sytuacji.” (Clough & Strycharczyk, 2018)

Odporność psychiczna jest naszą nawykową reakcją. Zatem zmiana reakcji oznacza zmianę odporności co ma wpłwy na rezultat. Najlepiej widać to na zawodach sportowych, gdy obserwujemy zmagania wielu utalentowanych sportowców i zastanawiamy się dlaczego jedni wygrywają a inni nie.

Idąc dalej tym kierunkiem, należy wskazać kluczowe elementy odporności: podejście „ dam radę” , nastawienie na ukończenie zadania, reakcja na zmianę, pewność siebie

 

Przekonania na temat odporności

• Odporność psychiczną albo się ma albo się jej nie ma

Odporność psychiczna jest cechą osobowości, którą ma każdy. Jest cechą neuroplastyczną, co oznacza, że można ją rozwijać i kształtować

• Osoby odporne psychiczne są cyborgami lub zimnymi draniami

Osoba odporna jest skoncentrowana dlatego czasem może się wydawać, że jest egocentryczna i obojętna

• Mężczyźni są bardziej odporni psychicznie niż kobiety

Badania naukowe pokazują, że wzorce damskie i męskie są takie same

• Odporność psychiczna polega na wygrywaniu i rywalizacji

Odporność psychiczna pozwala być najlepszym, jakim możemy być

 

Na jakim poziomie odporność psychiczna jest najlepsza?

Odpowiedź brzmi: na adekwatnym. Zbyt wysoka i zbyt niska odporność psychiczna niesie za sobą konkretne konsekwecje o których będę pisać w dalszej częsci artykułu. W życiu ważna jest równowaga, a odporność psychiczna jest dobrym przykładem, aby wytłumaczyć dlaczego.

 

Szczytowa forma odporności psychicznej charakteryzuje się

• Postrzeganiem wyzwań jako szansy na rozwój osobisty i zawodowy, a nie jako zagrożenia
• Kontrolowaniem tego, co można kontrolować – własnego otoczenia i siebie
• Bycie asertywnym i pewnym siebie
• Dążeniem do celu (rezyliencja)
• Świadomością siebie i swojego wpływu na innych
• Umiejętnością relaksu

Rezyliencja a odporność psychiczna

 

Rezyliencja jest często definiowana jako funkcja kontroli i zaangażowania. Oznacza umiejętność radzenia sobie w trudnej sytuacji i kontynuowania części lub całości tego, co pierwotnie zamierzałaś zrobić. To jest Twoja reakcja na to co musisz zrobić. Rezyliencja jest elementem odporności psychicznej.

Odporność Psychiczna dodaje dwa kolejne składniki: Wyzwanie i Pewność Siebie. To wprowadza bardziej proaktywny element. To jest Twoja reakcja na to co chcesz zrobić.

 

Narzędzia do mierzenia odporności psychicznej

 

Narzędzia do badania odporności psychicznej skupiają się na czterech obszarach, ja dla uproszczenia, będę posługiwała modelem 4C.

KONTROLA

Rozumiana jako kontrola emocji i poczucie wpływu na własne życie . Wskazuje na to w jakim stopniu kontrolujesz i kształtujesz to, co się z Tobą dzieje.

Jakie są zagrożenia zbyt wysokiej odporności psychicznej?

• Branie zbyt wielu rzeczy na siebie
• Brak tolerancji dla osób, które nie maja pozytywnego nastawienia
• Mikrozarządzanie
• Bycie postrzeganym jako dominator
• Ryzyko niezauważania własnych słabości
• Bycie odbieranym jako mało wrażliwa, nie do odczytania

Jakie są zagrożenia zbyt niskiej odporności psychicznej?

• Niskie poczucie własnej wartości
• Brak poczucia wpływu i sprawczości
• Malkontenctwo i lenistwo
• Emocjonalna reakcja na krytykę: płacz albo zmykanie się w sobie
• Uleganie nastrojowi innych ludzi

WYZWANIA

Rozumiane jako podejmowanie ryzyka i nauka przez doświadczenia. Opisuje, jak postrzegasz wyzwania, zmiany, przeciwności losu i różnorodność.

Jakie są zagrożenia zbyt wysokiej odporności psychicznej ?

• Podejmowanie zbyt dużego ryzyka
• Obciążanie innych zbyt dużą ilością inicjatyw
• Odczuwanie szybko nudy w stosunku do rutynowanych zadań
• Obsesja na punkcie uczenia się dla samej nauki, kolekcjonowanie szkoleń, kursów itd.
• Odczuwanie frustracji z powodu tego, że nie nadążają za Tobą lub nie widzą tego co Ty widzisz
• Zbyt szybkie wyciąganie wniosków

Jakie są zagrożenia zbyt niskiej odporności psychicznej?

• Poddawanie się zbyt szybko
• Widzenie niepowodzeń w kategoriach ostatecznych
• Niewyciąganie wniosków i popełnianie tych samych błędów
• Obwinianie siebie i innych za niepowodzenia
• Trudność w zobaczeniu szerszej perspektywy
• Słabe znoszenie feedbacku

ZAANGAŻOWANIE 

Rozumiane jako zorientowanie na cel i ukończenie zadania. Mówi, na ile jesteś gotowa zobowiązać się do czegoś i dotrzymać obietnicy tzw. „dowożenie”

To obszar takich cech jak: pracowitość, cierpliwość, wytrwałość, wytrzymałość, konsekwencja, determinacja, sumienność.

Jakie są zagrożenia zbyt wysokiej odporności psychicznej?

• Zbyt duże skupienie na liczbach
• Trudności w ustaleniu priorytetów z uwagę na dużą ilość celi
• Przepracowanie
• Podenerwowanie, dopóki zadanie nie zostanie skończone
• Frustracja, gdy wysiłek nie jest doceniony
• Osiąganie celi zbyt dużym kosztem siebie lub innych

Jakie są zagrożenia zbyt niskiej odporności psychicznej?

• Poczucie zagrożenia podczas realizacji zadań, ponieważ porażka traktowana jest jako obnażanie słabości
• Unikanie i odwracanie uwagi od wyznaczania celi i zadań na termin. W skrajnych przypadkach sabotowanie celi, zadań i terminów
• Prokrastynacja, brak samodyscypliny
• Duża trudność działania pod presją
• Przyjmowanie minimalistycznego podejścia w realizacji zadania, unikanie wysiłku i wychodzenia poza strefę komfortu
• Unikanie ryzyka, poznawania nowych miejsc i ludzi

PEWNOŚĆ SIEBIE

Rozumiana jako wiara we własne możliwości i pewność siebie w relacjach interpersonalnych . Daje informację, w jakim stopniu uważasz, że jesteś w stanie poradzić siebie z tym z czym się mierzysz.

Jakie są zagrożenia zbyt wysokiej odporności psychicznej?

• Realizacja zamierzeń bez potrzeby konsultacji, zachęty lub zgody innych.
• Silne przekonanie o swojej racji
• Branie na siebie za dużo
• Postrzeganie przez innych jako arogancki lub agresywny z uwagi na silne własne zdanie i nie szukanie aprobaty innych
• Zagadywanie, przeszkadzanie i przerywanie innym, słabe słuchanie

Jakie są zagrożenia zbyt niskiej odporności psychicznej

• Niechętne wyrażanie swoich poglądów w dyskusji
• Niską wiarę w siebie, ciągłe powątpiewanie w swoje możliwości
• Poczucie niepewności czy zrozumiałaś dobrze temat
• Pesymistyczne nastawienie do świata i ludzi
• Skłonność do ulegania manipulacji, zwłaszcza, gdy usłyszysz docenianie
• Wycofywanie się i unikanie zadań i kontaktów z innymi nawet gdy jesteś ekspertem

Ćwiczenia rozwojowe: koło wpływu, strategia sukcesu, techniki kontrolowanego rozproszenia, techniki relaksacyjne, model Growth, SMART, SWOT, metoda analizy pola sił, coaching, mentoring itd.

Refleksje

Rozumiejąc odporność psychiczną, możesz łatwej rozpoznawać jej niskie i wysokie poziomy ćwicząc uważność i słuchanie np. słyszenie „stało się, przydarzyło mi się”, a „zrobiłam, przeżyłam”. Zaczniesz zauważać profile odporności psychicznej i rozumieć lepiej ich zachowanie.

Według mnie, badanie odporności psychicznej powinno być wykonane w każdym zespole,  po to, aby zrozumieć co się może wydarzyć i czy w ogóle projekt będzie miał szansę być zrealizowany.

Wyobraź sobie, że w projekcie uczestniczą w większości osoby o niskiej odporności psychicznej.

Jak zatem czuje się reszta zespołu i lider? Członkowie zespołu o wysokiej lub średniej odporności psychicznej, męczą się i irytują, tempem, brakiem postępów, ciągłymi pytaniami i wracaniem do tematów już omówionych itd. Jeśli lider ma wysoką odporność psychiczną, co jest najczęstszym profilem na tej pozycji, według badań to, albo będzie „przepalał ludzi” ponieważ za wszelką cenę będzie pchał tematy z całych sił i nadrabiał starty,  albo popadnie w frustrację i zrezygnuje dbając o swój dobrostan, ponieważ nie będzie w stanie akceptować pracy z osobami, które ciągle nie nadążają i nie widzą to co on już dawno widzi.

Zatem, drogi Liderze, jeśli chcesz mieć szanse na odniesienie sukcesu, umiejętnie dobieraj zespół, z którym pracujesz, począwszy od procesu rekrutacji, a kończąc na wyborze grupy projektowej. Pomóc mogą profesjonalne i certyfikowane narzędzia do badania odporności psychicznej. Dzięki nim, możesz nie tylko poznać profil konkretnej osoby i pracować nad jej rozwojem, ale również zweryfikować profil całego zespołu projektowego i sprawdzić czy w ogóle masz szansę na dowiezienie.

Jeśli uznasz, mój artykuł za wartościowy, zachęcam do podzielenia się nim z innymi. Zapraszam do skorzystania z certyfikowanego narzędzia do badania odporności psychicznej MTQ Family oraz na spotkania mentoringowe, na których wspieram w rozwoju odporności psychicznej.